ابعاد شراکت سه‌جانبه عراق، قطر و فرانسه در میدان نفتی «ارطاوی»

میدل ایست نیوز: قطر با ورود به یک شراکت راهبردی با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، حضور خود را در بخش انرژی عراق تقویت می‌کند. این اقدامی است که موجب هموار شدن مسیر برای گسترش سرمایه گذاری‌های قطری در پروژه‌های نفت و گاز داخل عراق می‌شود.

توافق جدیدی در چارچوب تلاش‌های بغداد برای توسعه زیرساخت‌های انرژی و بهره ‌برداری از منابع نفت، گاز و آب این کشور به امضا رسید. این توافق شامل مشارکت سه جانبه وزارت نفت عراق با شرکت انرژی قطر و توتال فرانسه و نیز دیگر شرکت‌های بین‌المللی است.

شراکت سه جانبه

در چارچوب پروژه توسعه یکپارچه گاز، توافق جدید مدیریت میدان نفتی ارطاوی عراق را به توتال به عنوان بهره ‌بردار اصلی می‌سپارد، در حالی که شرکت انرژی قطر نیز با سهم عملیاتی مستقیم به این پروژه ورود می‌کند و شرکت نفت بصره به نمایندگی از عراق در این پروژه حضور دارد.

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، در ۱۴ سپتامبر جاری اظهار داشت افزایش سرمایه گذاری‌های قطر و تمامی سرمایه گذاری‌های خارجی در عراق، نشانه می‌دهد فضای سرمایه گذاری کشور بهبود یافته و بازار عراق به روی شرکت‌های معتبر برای مشارکت در توسعه اقتصادی و زیرساختی عراق باز است.

سرمایه گذاری‌های مربوط به پروژه توسعه یکپارچه گاز در عراق فراتر از ۱۳ میلیارد است. این ابتکار چند مرحله‌ای است و هدف از آن تقویت زیرساخت‌های انرژی در این کشور عنوان شد.

همزمان قراردادهایی در چارچوب همین پروژه امضا شد که نخستین آن، قرارداد احداث ایستگاه مشترک تصفیه آب دریا (STF) میان شرکت توتال و هیوندای کره جنوبی با ظرفیت طراحی روزانه ۷.۵ میلیون بشکه است که با هدف استفاده از آب دریا پس از تصفیه برای تزریق در میدان‌های نفتی جنوب عراق به منظور افزایش فشار مخزن و افزایش تولید تدوین شده است.

همچنین، قرارداد احداث تاسیسات مرکزی نفت و گاز میان توتال و شرکت ترکیه‌ای انکا به امضا رسید که این پروژه شامل تولید روزانه حدود ۲۱۰ هزار بشکه نفت، روزانه ۱۶۳ میلیون فوت مکعب استاندارد گاز و تامین ۲۴۰ هزار بشکه آب تزریقی و استفاده از فناوری عدم سوزاندن گاز برای کاهش انتشار آلاینده‌ها است‌.

این توافق‌ها همچنین شامل قرارداد احداث ایستگاه پردازش گاز میان توتال و شرکت چینی CPECC است که بر اساس آن، از گاز مشعل میدان ارطاوی و چند میدان دیگر با ظرفیت کل ۶۰۰ میلیون فوت مکعب استاندارد در روز طی دو مرحله ۳۰۰ میلیون فوت مکعبی بهره برداری خواهد شد.

السودانی در این خصوص از تمامی طرف‌ها خواستار «تسریع در اجرای فعالیت‌های مربوط به پروژه، به ویژه در بخش تولید گاز و انرژی پاک خورشیدی» شد و تاکید کرد: قرار است برق خورشیدی به ظرفیت یک هزار مگاوات در چند مرحله و از ابتدای سال آینده به شبکه ملی برق اضافه شود.

از طرفی دیگر، سعد بن شریده الکعبی، وزیر انرژی قطر نیز در حاشیه مراسم امضای قرارداد بر تمایل کشورش و شرکت‌های قطری برای گسترش همکاری‌ها، افزایش سرمایه گذاری‌ها و تعمیق مشارکت توسعه‌ای با عراق تاکید کرد.

فرصت‌ها و بازتاب‌ها

احمد صدام، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی، در این خصوص بیان کرد مشارکت شرکت انرژی قطر در فرآیند بهره برداری و توسعه گاز، توانایی عراق را در تامین گاز مورد نیاز نیروگاه‌های برق تقویت خواهد کرد.

این استاد دانشگاه گفت این شراکت ممکن است به روند دستیابی عراق به خودکفایی در حوزه گاز پیش از سال ۲۰۳۰ سرعت ببخشد. این شراکت همچنین خطر تأخیر‌ها را کاهش خواهد داد و دانش‌ها و تجربه‌های فنی و مدیریتی لازم را وارد ‌می‌کند.

وی توضیح داد استراتژی قطر، بهره ‌برداری از تجربیات خود در بخش گاز است و این همکاری، امکان گسترش حضور منطقه‌ای را فراهم می‌کند.

این کارشناس خاطرنشان کرد این امر موجب بهبود جایگاه ژئو‌اقتصادی قطر در منطقه می‌شود و به این کشور امکان می‌دهد ارزش افزوده بیشتری از طریق پروژه‌های مشترک در زمینه پالایشگاه‌ها و فرآوری گاز ایجاد کند.

وی همچنین اشاره کرد سرمایه ‌گذاری در گاز مشعل به کاهش انتشار کربن کمک می‌کند و این امر با تعهدات بین‌المللی در زمینه کاهش آلودگی همسو است.

وی بر این باور است این دست سرمایه گذاری‌ها و شراکت‌ها ابعاد زیست محیطی مثبتی دارند که به حفاظت از محیط ‌زیست کمک می‌کنند.

این کارشناس اظهار داشت این همکاری می‌تواند زمینه ‌ساز مشارکت‌های منطقه‌ای دیگری نیز باشد، به خصوص آنکه هرگونه افزایش در تولید نفت مستلزم اجرای پروژه‌های موازی برای مدیریت گاز همراه و کاهش سطح آلودگی است.

توسعه سرمایه گذاری

در ادامه شراکت سه جانبه‌ای که شامل میدان ارطاوی و پروژه‌های گاز می‌شود، شرکت انرژی قطر دامنه فعالیت خود را به انرژی‌های تجدیدپذیر در عراق گسترش داد و در ۲۸ اکتبر سال گذشته از امضای یک توافقنامه با توتال خبر داد. بر اساس این توافقنامه شرکت انرژی قطر در چارچوب طرح توسعه یکپارچه گاز، ۵۰ درصد از یک پروژه انرژی خورشیدی در اختیار خواهد گرفت.

این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرد ۵۰ درصد سهم باقی‌مانده نیز در اختیار توتال خواهد بود و این توافقنامه مورد تایید طرف‌های مربوطه عراقی قرار می‌گیرد.

در این بیانیه آمده است این طرح یکی از بزرگ ‌ترین پروژه‌های انرژی خورشیدی در جهان به شمار می‌آید و شامل نصب ۲ میلیون پنل خورشیدی دوطرفه و پربازده است که بر روی دستگاه‌های ردیابی تک محوری نصب خواهند شد و ظرفیت کل نیروگاه در زمان اوج تولید به ۱.۲۵ گیگاوات خواهد رسید.

این پروژه طی سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ و طی چند مرحله اجرا خواهد شد و توانایی تامین برق حدود ۳۵۰ هزار خانوار در بصره را خواهد داشت.

الکعبی، این پروژه را برای بخش انرژی عراق، بسیار مهم توصیف کرده و گفته بود این طرح فرصتی برای حمایت از توسعه انرژی خورشیدی و تقویت توان عراق در تولید برق از منابع پاک به شمار می‌آید.

این توسعه سرمایه گذاری در زمانی انجام می‌شود که طبق قراردادی که پیشتر امریکا آن را لغو کرد، عراق همچنان برای تامین نیاز یک سوم تا ۴۰ درصدی خود به برق و گاز، به ایران وابسته است این امر در زمانی انجام شد که عراق با بحران مزمن قطعی گسترده برق روبرو است.

پیشتر، در ژوئن ۲۰۲۳، شرکت انرژی قطر از پیوستن به ائتلاف اجرای پروژه توسعه یکپارچه گاز با سهم ۲۵ درصدی خبر داده بود. بنا بر این اعلام سهم توتال برابر با ۴۵ درصد و سهم شرکت نفت بصره برابر با ۳۰ درصد بوده است.

این پروژه شامل بازیافت گاز همراه و انتقال آن به نیروگاه‌های برق به جای سوزاندن آن، و نیز توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر است.

همچنین، در جریان سفر تمیم بن حمد، امیر قطر به بغداد در ژوئن ۲۰۲۳، ۳ شرکت قطری توافقنامه‌هایی به ارزش ۹.۵ میلیارد دلار با هیئت ملی سرمایه گذاری عراق امضا کردند.

این توافقنامه‌ها شامل احداث دو نیروگاه برق با ظرفیتی به اندازه ۲ هزار و ۴۰۰ مگاوات و با هزینه‌ای بالغ بر ۲.۵ میلیارد دلار توسط شرکت اورباکون بوده است. همچنین ۳ قرارداد دیگر به ارزش ۷ میلیارد دلار توسط شرکت هلدینگ سرمایه‌گذاری قطر برای توسعه دو شهر جدید و ساخت مجموعه‌ای از هتل‌های ۵ ‌ستاره با ظرفیتی معادل ۱۰ هزار اتاق به امضا رسید.

امیر قطر در جریان این سفر متعهد شد تا سقف ۵ میلیارد دلار در عراق سرمایه گذاری کند. این امر سال ۲۰۲۳ را به نقطه عطفی در گسترش سرمایه گذاری‌های قطری در بازار عراق به خصوص در بخش‌های انرژی، زیرساخت و خدمات تبدیل کرد.