آیت‌الله العظمی سبحانی: حوزه نجف اشرف دانشگاهی جهانی با هزار سال سابقه درخشان است
حضرت آیت الله العظمی سبحانی، مرجع عالیقدر شیعه، در افتتاحیه کنگره بین المللی مرحوم آیت الله العظمی نائینی با اشاره به جایگاه حوزه نجف اظهار داشت که شیخ طوسی کسی بود که دانشگاهی جهانی تأسیس کرد که در طول قرن‌ها تا به امروز درخشان مانده و هزاران عالم در رشته‌های گوناگون علمی از آن برآمدند.
میدل ایست نیوز: حضرت آیت الله العظمی سبحانی در آئین افتتاحیه کنگره بین المللی مرحوم آیت الله العظمی نائینی که در مدرسه علمیه امام کاظم (ع) برگزار شد، اظهار داشتند: هدف از برپایی این همایش، تکریم یک عالم بزرگوار و مرجع عالیقدری است که در طول عمر خود خدمات ارزنده‌ای به جامعه علمی و شیعی بلکه اسلامی اهدا کرده است. اما این میوه شیرین از درخت پربار نجف اشرف چیده شده است. این تکریم اتفاقا مقارن است با هزارمین سال تاسیس حوزه علمیه نجف.
وی بیان کرد: حوزه علمیه نجف در سال ۴۴۷ قمری تشکیل شده است و الان هم سال ۱۴۴۷ قمری هستیم. در واقع هزار سال از تاسیس حوزه علمیه نجف اشرف می گذرد. بنابراین مناسبت دارد قبل از آنکه وارد تبیین جهات شخصیت مرحوم آیت الله نائینی شویم، کلمه‌ای هم درباره نجف عرض کنم.
آیت‌الله العظمی سبحانی با طرح این سوال که آیا نجف قبل از مهاجرت شیخ طوسی بیایان خشکی بود یا شهری بود؟ اظهارداشتند: آنچه از مطالعه برمی آید این است که نجف اشرف قبل از مهاجرت شیخ طوسی شهرکی بوده که چند روستا داشته است. نجف قبل از مهاجرت شیخ در ۴۴۷ قمری، شهرکی جامع الجهات بوده است. دلایل در این باره زیاد است و من اجمالا یکی دو دلیل را یادآور می شوم.
وی افزود: در درجه اول، ابن الحجاج بغدادی متوفای ۳۹۱ در حرم امیرالمومنین (ع) در نجف اشرف اشعاری سروده است. از این اشعار معلوم می شود که قبه و تشکیلاتی بوده است.
این مرجع عالیقدر ادامه داد: مرحوم ابن طاووس در کتاب «فرحة الغری» می نویسد: عضدالدوله از بغداد آمد، اول رفت کربلا را زیارت کرد و سپس در سال ۳۷۱ (قبل از تولد شیخ طوسی) آمد نجف و صندوق را باز کرد، برای مجاورین ۵ هزار درهم داد و به عالمان و فقها ۳ هزار درهم داد ، از اینجا معلوم می شود که بیش از نیم قرن قبل از انتقال شیخ طوسی، در نجف فقها و علما حضور داشتند.
وی افزود: دلیل سوم اینکه وقتی کتابخانه شیخ طوسی را آتش زدند برخی را به نجف منتقل کرد. وی در نجف دو کار بزرگ انجام داد؛ یکی اینکه کتاب تبیان را نوشت که تفسیر جامعی است و شیخ طبرسی از آن بیشتر بهره برده است. در این کتاب از طبری، زجاج، فراء، ابوعلی جبائی و علی بن عیسی رمانی نقل می کند. از این همه معلوم می شود در نجف چنین کتابخانه‌ای بوده است که شیخ از آنها استفاده کرده است چون با توجه به گزارش‌ها دربارۀ آتش‌سوزی کتابخانۀ شیخ طوسی در بغداد، بعید است ایشان چنین کتابخانه‌ای را به نجف منتقل کرده باشد.
این مرجع عالیقدر در ادامه تأکید کرد که از همه این شواهد می‌توان نتیجه گرفت که شیخ طوسی هزار سال پیش دانشگاهی جهانی را تأسیس کرد که در گذر قرن‌ها یک مرکز علمی درخشان ماند و هزاران تن از عالمان در رشته‌های گوناگون علمی از جمله میرزای نائینی از آن برآمدند.
