صحنه انتخابات عراق در الانبار؛ ورود السامرائی به قلمروی حکومت الحلبوسی و تمرکز الخنجر بر بغداد

میدل ایست نیوز: استان الانبار شاهد یکی از داغ‌ترین و پیچیده‌ترین رقابت‌های انتخابات در عراق است؛ جایی که ائتلاف‌های عشیره‌ای، منافع حزبی و حمایت‌های منطقه‌ای در هم تنیده‌اند و موازنه‌ نیروهای سنی را از نو ترسیم می‌کنند.

به گزارش العالم الجدید، با آن‌که حزب تقدم به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان عراق همچنان از نفوذ گسترده‌ای برخوردار است، اما ورود ائتلاف العزم به رهبری مثنى السامرائی بعد تازه‌ای به این رقابت بخشیده است.

با تقویت موقعیت السامرائی از طریق ائتلاف‌های عشیره‌ای قدرتمند، هزینه‌کرد انتخاباتی چشمگیر و پیوندهای سیاسی مستحکم، یک منبع سیاسی از شدت گرفتن اختلافات درون حزب تقدّم خبر می‌دهد؛ امری که چالش‌های الحلبوسی را در پایگاه انتخاباتی‌اش افزایش داده است.

در همین حال، ائتلاف السیادة به رهبری خمیس الخنجر از میدان رقابت در الانبار فاصله گرفته و تمرکز خود را بر پایتخت، بغداد، معطوف کرده است.

رقابت انتخاباتی پیچیده

در همین راستا، فلاح العانی، پژوهشگر و استاد دانشگاه در امور سیاسی، در گفت‌وگو با العالم الجدید گفت: نقشه انتخاباتی در استان الانبار این بار بسیار پیچیده‌تر به نظر می‌رسد و شاهد رقابتی فشرده است. با وجود قدرت حزب تقدم به رهبری محمد الحلبوسی، ورود ائتلاف العزم به رهبری مثنى السامرائی به این رقابت، پویایی و شتاب تازه‌ای بخشیده است، زیرا این ائتلاف از پشتوانه‌های میدانی و سیاسی گسترده‌ای برخوردار است.

العانی افزود: السامرائی این بار با سناریویی کاملا متفاوت وارد رقابت شده و با شماری از شیوخ بزرگ عشایر الانبار از جمله شیخ علی حماد، رهبر عشیره المحامده، شیخ اركان الطرموز از عشیره البومرعی، شیخ احمد نصرالله از عشیره البو فهد، و شیخ غانم العیفان از عشیره البو عیثة، علاوه بر چهره‌ها و بزرگان عشایر البو جليب، الحلابسة، الجميلات، الكبيسات و البو هزيم ائتلاف کرده است؛ این ائتلاف عشیره‌ای موازنه سنتی قدرت را در داخل استان بازترسیم می‌کند.

وی تصریح کرد: ائتلاف العزم این بار به‌طور مستقل از حامیان سیاسی عمل نمی‌کند، بلکه از حمایت آشکار گروه‌های الحشد الشعبی برخوردار است و با فالح الفیاض، رئیس سازمان الحشد الشعبی، هماهنگی مستقیمی دارد. الفياض به همراه السامرائی یک ائتلاف فرعی‌ با نام تفوق تشکیل داده‌اند که شامل فرماندهان نیروهای عشیره‌ای و شخصیت‌های اجتماعی تأثیرگذار است. این پیوند، وزن سیاسی دوچندانی به ائتلاف العزم در برابر تقدم می‌بخشد.

العانی تاکید کرد: عامل مالی نقش محوری در تقویت شانس السامرائی دارد، زیرا کارزار انتخاباتی او یکی از پرهزینه‌ترین و گسترده‌ترین فعالیت‌های تبلیغاتی چه از نظر حجم تبلیغات و چه گستره فعالیت‌های میدانی در میان جریان‌های سنی است. این هزینه‌کرد سازمان‌یافته در کنار ائتلاف‌های گسترده، ائتلاف العزم را به رقیبی جدی برای حزب تقدم در استان الانبار بدل کرده است.

گفتنی است که مهم‌ترین فهرست‌ها و ائتلاف‌هایی که در انتخابات پارلمانی الانبار رقابت می‌کنند عبارت‌اند از: فهرست تقدم و ائتلاف‌های وابسته به رهبری محمد الحلبوسی، ائتلاف العزم و تفوق به ریاست مثنى السامرائی، ائتلاف السیادة به رهبری خمیس الخنجر، و ائتلاف الحسم به ریاست ثابت العباسی.

در این انتخابات، نیروهای چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعه عراق در استان الانبار حضور ندارند، همچنین جریان‌های تشرینی و ائتلاف‌های مدنی غایب‌اند. حزب اسلامی عراق نیز با نام رسمی خود وارد رقابت نشده، اما از طریق ائتلاف با فهرست‌های دیگر مشارکت دارد.

تحولات انتخابات عراق در الانبار

محمد دحام، پژوهشگر و استاد دانشگاه در رشته علوم سیاسی در دانشگاه الانبار نیز تأکید کرد: وضعیت انتخابات در استان الانبار این بار به‌طور کامل و بنیادین متفاوت خواهد بود، و دیگر کنترل مطلقی از سوی الحلبوسی و حزب تقدم وجود نخواهد داشت.

دحام در گفت‌وگو با العالم الجدید افزود: الحلبوسی همچنان در الانبار قدرتمند است و آن هم به دلیل نفوذ و اقتداری است که از موقعیت حکومتی‌اش ناشی می‌شود، اما ورود السامرائی و ائتلاف العزم غافلگیری بزرگی برای حزب تقدم بود؛ حزبی که گمان می‌کرد می‌تواند تمام کرسی‌های الانبار را به‌دست آورد.

او بیان کرد: خمیس الخنجر به‌طور چشمگیری در الانبار عقب‌نشینی کرده است، زیرا تمرکز خود را از این استان برداشته و بر پایتخت، بغداد، متمرکز کرده است. از این‌رو، رقابت اصلی میان دو حزب تقدم و العزم خواهد بود، در حالی‌که ائتلاف السِیادة در جایگاه سوم قرار می‌گیرد.

به گفته دحام، حزب تقدّم به رهبری محمد الحلبوسی با چهار فهرست انتخاباتی در الانبار شامل فهرست «الأنبار هویتنا» به رهبری محمد نوری، استاندار الانبار، فهرست تقدم به ریاست هیبت الحلبوسی، رئیس کمیسیون نفت و انرژی در پارلمان، ائتلاف «قمم» به ریاست خالد بتال، وزیر صنعت و فهرست دیگری از ائتلاف قمم متشکل از چهره‌های درجه دوم و فرماندهان رده میانی حزب تقدم، شرکت می‌کند.

اختلافات، حزب تقدم را تهدید می‌کند

در همین زمینه، یک منبع سیاسی آگاه در گفت‌وگو با روزنامه العالم الجدید تأکید کرد: اختلافات درون حزب تقدم به سطوحی بی‌سابقه رسیده است؛ زیرا تضاد منافع میان رهبران حزب و شمار زیاد نامزدهای برجسته‌ای که از سوی این حزب وارد رقابت انتخاباتی شده‌اند، به اوج خود رسیده است. از جمله این افراد می‌توان به عمر الدبوس، رئیس شورای استان الانبار، شماری از نمایندگان فعلی و سابق، و همچنین مدیران نهادها و شخصیت‌های نزدیک به رهبر حزب، محمد الحلبوسی، اشاره کرد.

این منبع که نخواست نامش فاش شود، افزود: این ازدحام انتخاباتی فضای تنش و بی‌اعتمادی را درون حزب ایجاد کرده است و نشانه‌هایی از شکاف و انشعاب احتمالی در صفوف آن دیده می‌شود. در همین حال، هیبت الحلبوسی، پسرعموی رئیس پیشین پارلمان، نارضایتی خود را از رفتار وی ابراز کرده است، زیرا محمد الحلبوسی به‌صورت غیرمستقیم و در تلاشی آشکار برای محدود کردن نفوذ رو‌به‌گسترش او به مدیران ادارات دستور داده است تا فعالیت‌های انتخاباتی او را تسهیل نکنند.

او توضیح داد: رهبر حزب تقدم از گسترش نفوذ ائتلاف العزم به شدت بیم دارد، به‌ویژه در حالی‌که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این ائتلاف ممکن است پنج کرسی به‌دست آورد، امری که ضربه‌ای سنگین به حزب تقدم محسوب می‌شود؛ حزبی که عادت دارد کنترل کامل بر ساختار سیاسی و کرسی‌های استان داشته باشد.

این منبع، که یک سیاستمدار مستقل از استان الانبار است، بیان کرد: این نگرانی دوچندان شده است، زیرا مثنى السامرائی از حمایت سیاسی آشکار دولت محمد شیاع السودانی و رهبران چارچوب هماهنگی، به‌ویژه فالح فیاض، برخوردار است. این حمایت، به ائتلاف العزم نیروی سیاسی مضاعفی در مقابله با الحلبوسی در مهم‌ترین پایگاه انتخاباتی‌اش می‌بخشد.

استان الانبار بزرگ‌ترین استان عراق از نظر مساحت است و سال‌ها شاهد درگیری با گروه‌های تروریستی ابتدا با القاعده و سپس با داعش بوده است؛ این استان پس از آزادسازی در سال ۲۰۱۶ ثبات نسبی خود را باز یافت، اما اکنون درگیر رقابت و تنش سیاسی شدیدی است؛ وضعیتی که نگرانی‌هایی درباره تأثیر این کشمکش بر ثبات و آینده استان ایجاد کرده است.

تقدم در صدر رقابت‌های انتخابات عراق در الانبار

عبدالله الفهد، پژوهشگر امور سیاسی نیز در گفت‌وگو با العالم الجدید گفت: حزب تقدم و شاخه‌های وابسته به آن همچنان جایگاه نخست را در استان الانبار حفظ کرده‌اند؛ با این حال، احتمال غافلگیری‌های انتخاباتی که بتواند محاسبات حزب را بر هم بزند و پیش‌بینی‌های قبلی را تغییر دهد، منتفی نیست. از این رو، نتایج نهایی ممکن است آن‌گونه که در پشت‌پرده حزب تقدم برنامه‌ریزی شده، رقم نخورد، هرچند این حزب از نفوذ گسترده اداری در استان برخوردار است.

الفهد اشاره کرد: داده‌های فعلی نشان می‌دهد حزب تقدم و ائتلاف‌های وابسته به آن احتمالا ۹ کرسی از مجموع ۱۵ کرسی اختصاص‌یافته به استان الانبار را در انتخابات عراق کسب خواهند کرد.

وی افزود: ائتلاف العزم و ائتلاف تفوق در مجموع پنج کرسی به دست می‌آورند، در حالی که پیش‌بینی می‌شود ائتلاف السیادة تنها یک کرسی را از آن خود کند.

عبدالله الفهد بیان کرد: ائتلاف الحسم به رهبری ثابت العباسی به دلیل مجموعه‌ای از حذف‌ موارد تأثیرگذار موفق به رسیدن به حد نصاب انتخاباتی نخواهد شد؛ از جمله مهم‌ترین آن‌ها محرومیت جمال الکربولی، رئیس حزب الحل، از شرکت در انتخابات است؛ اقدامی که ضربه سنگینی به این ائتلاف وارد کرد، چرا که روی حمایت او برای پیروزی در برخی حوزه‌ها حساب ویژه‌ای باز کرده بود.

این پژوهشگر در پایان توضیح داد: نیروهای چارچوب هماهنگی به دنبال ایجاد رقیبی سنی هستند که بتواند سلطه محمد الحلبوسی را در الانبار در هم بشکند، زیرا اعتماد خود را به خمیس الخنجر به‌ویژه به دلیل مواضع و اظهارات تحریک‌آمیز او از دست داده‌اند؛ از این رو، حمایت خود را متوجه مثنى السامرائی کرده‌اند که با رهبران چارچوب هماهنگی روابط مستحکمی دارد و از توانایی مالی و سازمانی بالایی برخوردار است که او را به رقیب اصلی ائتلاف تقدم در الانبار و سایر استان‌های سنی‌نشین تبدیل می‌کند.